Ang implasyon ay isa sa mga mahahalagang paksa sa ekonomiya na may malaking epekto sa buhay ng mga tao. Ang artikulong ito ay naglalayong magbigay ng isang maikling pagsusuri sa kahulugan, sanhi, at epekto ng implasyon sa Pilipinas.
ANO ANG IMPLASYON?
Ito ay isang economic indicator upang sukatin ang kalagayan ng ekonomiya ng isang bansa. Ito ay tumutukoy sa patuloy na pagtaas ng pangkalahatang presyo ng mga bilihin sa pamilihan. Ito ay isang suliranin na kinakaharap ng maraming bansa sa daigdig. Kataliwas nito ang Deplasyon na nangangahulugang pagkalahatang pagbabang presyo.
Pagsukat sa Pagtaas ng Presyo
Karaniwang ginagamit sa pagsukat ng implasyon ang Consumer Price Index (CPI) upang mapag-aralan ang pagbabago sa presyo ng mga produkto.
Ang pamahalaan ay nagtatalaga ng mga piling produktong nakapaloob sa basket of goods. Ang mga nasabing produkto ay kumakatawan sa mga pangunahing pangangailangan at pinagkakagastusan ng mamamayan.
Tinitingnan ang halaga ng mga produktong ito upang masukat ang bilis at laki ng pagbabago sa presyo. Mula sa market basket, ang price index ay nabubuo na siyang kumakatawan sa kabuuan at average na pagbabago ng mga presyo sa lahat ng bilihin.
Ang price index ay depende sa uri ng bilihin na gustong suriin.
URI NG IMPLASYON
Narito ang mga uri ng Implasyon:
Demand-Pull
– nagaganap kapag nagkakaroon ng paglaki sa paggastos ng mga sambahayan, bahay-kalakal, pamahalaan at dayuhang sektor ngunit hindi katumbas ang paglaki ng kabuuang produksyon
– Ito ay nagaganap kapag ang demand sa mga produkto at serbisyo ay mas mataas kaysa sa supply, na nagdudulot ng pagtaas ng presyo. Halimbawa nito ay ang labis na paggastos ng mga mamimili o ng gobyerno, na nagpapalaki ng ekonomiya sa maikling panahon.
Cost-push
– nagaganap kapag ang halaga ng gastos ng produksyon ay tumaas.
-Ito ay nagaganap kapag ang supply ng mga produkto at serbisyo ay nabawasan dahil sa pagtaas ng mga gastos sa produksyon, tulad ng mga hilaw na materyales, upahang panggawa, o buwis. Halimbawa nito ay ang mga sakuna, digmaan, o trade war, na nagpapababa ng potensyal na output ng isang ekonomiya.
Structual Inflation
– ang kahinaan ng mga institusyon at sektor ng isang ekonomiya na makasabay sa pagbabago ng lipunan at ekonomiya na maaaring magdulot ng pagtaas ng presyo sa pamilihan
Epekto ng implasyon
Ang implasyon ay may iba’t ibang mga epekto sa ekonomiya at sa lipunan, na maaaring maging positibo o negatibo, depende sa antas at uri nito. Ang ilan sa mga epekto ng implasyon ay ang mga sumusunod:
Negatibong epekto:
Ang implasyon ay maaaring magdulot ng pagbaba ng real income o ang halaga ng kita pagkatapos ibawas ang epekto ng implasyon. Ito ay maaaring magpahirap sa mga mahihirap na mamimili na bumili ng mga pangunahing pangangailangan.
Ang implasyon ay maaaring magdulot din ng pagbaba ng real interest rate o ang halaga ng interes pagkatapos ibawas ang epekto ng implasyon. Ito ay maaaring magpababa ng insentibo sa pag-iimpok at pag-iinvest, na maaaring magpabagal sa paglago ng ekonomiya.
Ang implasyon ay maaaring magdulot pa ng uncertainty o kawalan ng katiyakan sa mga negosyante at mamimili, na maaaring magpabago sa kanilang mga desisyon at plano.
Positibong epekto:
Ang implasyon ay maaaring magdulot ng pagtaas ng nominal income o ang halaga ng kita bago ibawas ang epekto ng implasyon.
Ito ay maaaring magbigay ng dagdag na kita sa mga manggagawa at negosyante, lalo na kung mas mabilis ang pagtaas ng kanilang mga sahod at presyo kaysa sa implasyon.
Ang implasyon ay maaaring magdulot din ng pagtaas ng nominal GDP o ang halaga ng kabuuang produksyon bago ibawas ang epekto ng implasyon. Ito ay maaaring magpahiwatig ng paglaki ng ekonomiya sa maikling panahon.
Ang implasyon ay maaaring magdulot pa ng debt relief o pagginhawa sa mga may utang, lalo na kung mas mababa ang halaga ng kanilang mga utang sa halaga ng kanilang mga kita dahil sa implasyon.
MGA URI NG PANUKAT SA PAGBABAGO NG PRESYO
1.GNP Deflator o GNP Implicit Price Index
Ito ang average price index na ginagamit upang pababain ang current GNP sa constant GNP. Ito ay ginagamit upang maisama sa pagkwenta ng GNP ang anumang pagbabagosa presyo.
2. Wholesale Price Index
nagpapakita at sukatan ng pagbabago ng mga presyo ng mga produkto nanabibili ngmaramihan.
3.Retail Price Index
nagpapakita at sukatan ng pagbabago ng mga presyo ng mga produkto nanabibili ngtingian.
4.Consumer Price Index (CPI)
panukat ng average na pagbabago ng presyo ng mga produkto napangkaraniwangkinukonsumo ng mga mamimili.
Pagkwenta ng CPI1.
1.Pagkuha ng Tinimbang na Presyo (Weighted Price)
WP=timbang X Presyo
2.Pagkuha ng kabuuang Tinimbang na Presyo (Total Weighted Price)TWP=∑WP
3.Pagkuha ng CPICPI =TWP (present year)
TWP (base year) X 100
Ang implasyon ay isang mahalagang salik na nakakaapekto sa ekonomiya at sa lipunan. Ang pagkontrol at pagbalanse sa implasyon ay isang hamon at responsibilidad ng gobyerno, ng Bangko Sentral, at ng mga pribadong sektor. Ang pag-unawa sa implasyon ay isang hakbang sa pagpapabuti ng kalagayan ng bansa at ng mga mamamayan.